Yumurtalık kisti, yumurtalık içinde görülen içi sıvı dolu kesedir.

Kadın hayatında her çağda (anne karnındaki bebeklik döneminden yaşlılığa kadar) görülebilir.

Yumurtalık kistleri menopoz öncesi ve sonrası dönemde görülen kistler olarak iki grupta incelenebilir:

Bu kistlerde normal adet döngüsünde olması gereken yumurta büyümesi sonrasında çatlayıp atılamayan yumurta kist olarak kalır. Çoğu zaman şikâyet vermez ve sonraki adet döngülerinde kaybolur. Nadiren kistin içine kanama olursa ağrı yapabilir ve/ veya patlayabilir. Bu durumda sadece gözlem veya gerekirse ameliyat yapılabilir.

Teratom olarak da bilinir. Üreme hücrelerinden oluşur ve diş, kıl yağ gibi dokular da içerebilir. Çoğu zaman iyi huyludur, nadiren kanserleşebilir, bu nedenle takip altında olmalıdır. Büyüklüğüne göre ağrı ağırlık hissi verebilir veya yumurtalığı döndürüp torsiyon yapabilir ve acil ameliyat gerekebilir.

Yumurtalıkta çok sayıda küçük boyutlu (2-9 mm) kistler vardır. Özellikle kist duvarındaki hücrelerden salgılanan hormonlara bağlı erkek tipi tüylenme, adetlerde düzensizlik, insülin direnci ve yumurtlamanın olmaması sebebiyle çocuk sahibi olmada güçlük olabilir. Öne çıkan probleme göre yaşam tarzı ve tedavi düzenlenmelidir. Bu kistlerin ameliyatla alınması gerekmez, kötü huylu hastalığa dönüşmez.

Endometriozis hastalığına bağlı yumurtalık içinde oluşan içi bir miktar kanlı sıvı ile dolu kisttir. Genellikle, karın ağrısı, adet döneminde şiddetli ağrı, çocuk sahibi

olmakta zorluk gibi şikâyetlere yol açabilir. Nadiren patlayıp acil ameliyat gerektirebilir veya kansere dönüşebilir. Yumurta rezervi ve kalitesini etkiler. Düzenli olarak takip edilir, gereğinde ameliyat düşünülebilir.

Normalde gebeliğin ilk aylarında hormon üreterek gebeliğin devamını destekleyen kisttir. Gebeliğin ilerlemesiyle kaybolur ancak bazen kalıcı olabilir.

Ağır karın içi iltihaba bağlı olarak tüpleri ve yumurtalığı da içinde alan irin dolu kist (apse) oluşabilir. Genellikle karın ağrısı, ateş ve genel durumda bozukluk yapar.

Şikâyet ve büyüklük ve hasta özelliklerine göre ilaçla veya ameliyatla tedavi etmek gerekir.

Yumurtalık dokusu içinde bulunan çok farklı hücre gruplarından iyi huylu olan tümörler gelişebilir. Karın ağrısı, kanama düzensizliği veya bası hissi yapabilir. Bazen

de tesadüfen ortaya çıkar. Daha çok 55 yaş altında görülür. Takip edilebilir veya gerekirse ameliyatla tedavi edilebilir.

8. Kanser: Nadiren menopoz öncesi ortaya çıkar (%1 inden azı). Evresine göre ameliyat ve/veya kemoterapi ile tedavi edilir.

1. İyi huylu kist: Menopoz öncesi kadınlardaki gibi şikâyetler yol açabilir. Ameliyatla alınması ve detaylı incelenmesi gerekir. Çünkü bu dönemde kanser görülme oranı

daha yüksektir.

2. Kanser: Menopoz sonrası yeni ortaya çıkan yumurtalık kistinin kanser olma olasılığı menopoz öncesi döneme göre daha yüksektir. Tanı konulursa evresine göre ameliyat ve/veya kemoterapi ile tedavi edilir.

Yumurtalık kistinin kanserden kaynaklanması veya zaman içerisinde kansere dönüşme ihtimali ilerleyen yaşla birlikte artar. Özellikle menopoz sonrası yeni ortaya çıkan kistler risklidir. Menopoz sonrası olduğu gibi, öncesi, çocukluk ergenlik ve üreme dönemlerinde görülen kistler detaylı olarak araştırılmalı, yüksek şüphe içerenler veya takipte şüpheli değişiklik gösterenler ameliyatla alınarak incelemeye gönderilmelidir.

Yumurtalık kaynaklı kısırlığın en sık görülen sebebi yumurtlamanın olmaması veya düzensiz olmasıdır. Bu özellikle polikistik yumurtalık sendromu durumunda yumurtlamanın seyrek olması, çikolata kisti varlığında yumurtalamanın ve yumurta kalitesinin bozulması veya diğer yer kaplayan büyük boyutlu kistlerin varlığında yumurtalığın düzenli çalışmasının engellenebilmesi sebebiyle çocuk sahibi olmada zorluk, kısırlık olabilir.

Gebeliğin son 3 ayında daha sık olmak üzere anne karnındaki kız bebeklerde yumurtalık kisti görülebilir. Acil doğum gerekmez ve takip edilir. Doğumdan sonra aylık veya 6 haftalık takiplerle genelde 6 ay içinde kaybolur. Gerilemezse patlama kanama gibi acil durum olmadıkça ameliyat düşünülmez.

Çocukluk çağında da yumurtalıkta kist görülebilir. Büyük çoğunluğu iyi huylu kistlerdir ve kanser için şüpheli bulgular içermiyorsa veya patlama, dönme gibi acil durumlar yoksa 2-3 ay arayla takip edilir. Değişme yoksa 6 ay-sonra yıllık kontrole geçilir. Ergenlik dönemi yumurtalık kisti de aynı şekilde kanser şüphesi taşımıyor (USG normal, kan tetkikleri normal sınırlardaysa) ve şikâyet vermiyorsa ya da acil durum yoksa 2-3 ay arayla takip edilir. Aynı kaldığı takdirde takip aralığı açılır. Bazen yeni kistlerin oluşmasın engellemek veya kist büyümesini baskılamak için geçici hormon içeren ilaçlar verilebilir.

Erken dönemde görülen ve daha sonra gerileyen doğal gebelik kistinin dışında gebelikte yumurtalık kisti tanısı konulabilir. İyi huylu özellikler taşıyan ve patlama, kanama, dönme gibi acil durumların olmadığı kistler takip edilir. Gebeliğin büyümesine bağlı bası ağrıları ve rahatsızlık ortaya çıkarabilir. Ancak kötü huylu özellikler taşıyan kistlerde veya problem çıkarma ihtimali yüksek olan ( >10 cm gibi) ilk 3 ay sonrasında ameliyat düşünülür ve tercihen konunun uzman hekimleri tarafından uygulanır.

Tedavi gerektiren iyi ve kötü huylu yumurtalık kistleri çoğu zaman kadın hormon aksının dengesizliği ve östrojen dominansı adı verilen hâkimiyetinin fazlalığı,

inflamasyon ve oksidasyon yani vücutta zararlı madde üretiminin artması ve sessiz ve hiç dinmeyen bir iç yangının devam etmesi sonucu ortaya çıkar. İşte burada modern tanı ve tedavi yöntemlerinin yanı sıra geleneksel ve alternatif tanı ve tedavi yaklaşımları ve önleyici tedbirlerin alınması çok önemlidir. Her yumurtalık kisti cerrahi gerektirmeyebilir. Takipte bırakılabilecek çok sayıda vaka mevcuttur. Yaşam tarzı düzenlemesi ve doğru entegrasyon terapileri ile çözümler mümkündür. Bunun yanı sıra kötü huylu ihtimalli kist vakalarında ise zaman çok kıymetlidir ve en ufak bir şüphede bile gerekli tetkikler ve incelemeler yapılmalı ve bir yan dal uzmanı jinekolog onkolog ile istişare edilmelidir.

 Kliniğimizde yumurtalık kisti tanısından sonra operasyon gerektiren vakalarda ameliyat sonrası; takip gerektiren vakalarda detaylı fonksiyonel testler sonrası

integratif tedavi planı oluşturulur ve hastanın yaşamına en uygun yol haritası çıkartılmış olur. Özellikle hormon dengesini sağlamak adına sağlıklı beslenme, takviyeler, gereğinde botanik ürünler, aromaterapi, medikal egzersiz, nefes egzersizi vb uygulamalar tedavide yerini alır.